A mansarda das letras
Andrés Trapiello (Manzaneda de Torío -León-, 1953), ademais de escritor de longo percorrido en todos os xéneros, desenvolve unha lúcida faceta de ensaísta que, como non, mergulla na vida de escritores de todo tipo, en parte pola súa infatigable tarefa de rescatar de librerías de vello, rastros e demais asilos de letra impresa obras esquecidas, moitas delas afastadas dos manuais ao uso da literatura española.
Clásicos de traje gris son xentes, uns máis coñecidos, outros esquecidos para sempre, "que pasaron pola vida como unha sombra e, a miúdo, nin iso, ao contrario pola literatura. Os pasos dun clásico de traxe gris na literatura son sempre puntos de luz, pura e intensa, no medio deste vasto silencio que é o mundo".
O desfile dos traxeados en cor gris ábrese co Quixote: un amor imposible -recordar que este escritor o adaptou o castelán actual-, para continuar polas vidas e letras de Galdós, Darío Regoyos, Baroja, Ramón Gómez da Serna, Azorín, Gutiérrez Solaina, Pousados, Gómez da Serna, Pla, Vicente Risco, Agustín de Foxá e Sánchez-Mazas, entre outros. En fin unha viaxe moi intensa polo mundo da escritura, un centenar de obras "de vellos libros sen xénero, sen porvir, sen brillo", sobre o que "descansa o segredo da literatura, ese milagre que non ten finalidade nin fundamento, senón o de contarnos o milagre da vida, pouco literaria", segundo indica Trapiello no Prólogo de prólogos de Clásicos de traje gris, editado en série Autores Españoles da colección O Club Diógenes da editorial Valdemar.
E ao que vou. Nesa obra recóllense artigos publicados en diarios e revistas, entre outros, o titulado Tedio, morte e paraíso, que se centra no intelectual galego Vicente Risco (1884-1963), de quen sitúa O libro das horas (1961) por encima doutras obras do ourensán.
"Risco tamén escribiu esoutros libros, de talle máis lixeiro, con secreta mocidade, que van como irmáns menores moi por diante dos pesados e vellos memoriales no paseo do tempo", di Trapiello sobre a literatura e o xornalismo practicados por Risco, autor esquecido de lecturas, pero non de manuais de literatura pola súa participación en Nós e por Ou porco de pé, que, bo, é o mesmo que estalo, pois ao final pásalle como aqueles reis godos que hai moitos anos aprendíanse de memoria, sen saber máis nada que o seu sonoro nome.
Sempre é bo romper lanzas, e neste caso, recollo o pano de Trapiello para recomendar a lectura dalgunha das súas novelas en castelán, pois, volvendo a Trapiello merece a pena iso ir a busca dos libros de vello: "Cando se atopan nun baratillo, nalgún taboleiro das tapias da Botánico -costa Moyano-, cómpranse por pouco diñeiro. Dar unhas moedas por eles entón, é como botarlles no cepillo dun escuro santo, nunha capela transitada dunha igrexa sombría. É un acto ese que ten que ver coa devoción, cun determinado movemento de respecto, admiración e discipulaxe, afastado de protocolo". No caso de Risco vale a pena rescatar os seus volumes ceñudos que dormen no recuncho escuro da mansarda que, por certo, poden ir vestidos de gris como eses libros de peto que que comezamos a mercar para penetrarnos na filosofía, a filosofía da vida á fin e ao cabo.
Comentarios