XOSÉ A. NEIRA CRUZ EN VALDEMULLER

 Vilas literarias: Quiroga 

Xosé A. Neira Cruz en Valdemuller

Xosé P. Mondelo 

Mina, a protagonista do libro de Valdemuller, do escritor X. Antonio Neira Cruz, é unha rapaciña que ao cumprir os quince anos, recibe un inesperado agasallo: un colgante con forma de estrela de sete puntas. Un agasallo sorprendente de parte de Tía Estrela, um misterioso membro da súa familia da que ela nunca oira falar. Unha sorpresa maiúscula. Cómo é posible que ninguén na familia lle teña falado nunca da existencia de Tía Estrela? Intrigada por este silencio decide emprender a súa busca e toda a novela se centrará, a partir dese día,  na procura desa tía- avoa, en resolver o misterio que envolve a súa figura. E daquela inicia o camiño, unha viaxe que a levará até Valdemuller, un bosque, fraga ou devesa no que despois de múltiples pescudas, descobre que se agocha Estrela. 

A derradeira etapa desa viaxe condúcea até Quiroga, punto a partir do cal ten que seguir por unha estrada da montaña que a levará a Valdemuller. Chega a Quiroga un día de feira e antes de iniciar a subida até a serra alta, entretense nun deambular distraído por entre os postos da feira. "Gústanme as feiras. Sempre me gustaron. Gústame o que gardan de autenticidade e mesmo os que as contrafai ata convertelas no que non eran. Gústame reencontrarme coas rosquilleiras, coas panadeiras - mellor se aínda pesan en romana-, coas paisanas que trouxeron a vender polos da casa e coas que botaron man un pouco a todo o que medraba na horta para presentalo enriba dun pano disposto sobre o chan. Nas miradas de todas esa mulleres intúo coñecementos nos que devecería por afondar..." Nestas cavilacións vai pasando Mina a mañá ao tempo que pregunta polo camiño certo para chegar a Valdemuller. "Alí nace un camiño que leva a Santa Cubicia. Non che é máis ca media hora a pé. En Santa Cubicia volve preguntar na tasca do Avelino", indicoulle unha vella que vendía chícharos, a mais discreta, arrecunchada e recollida sobres si. 

Despois de superar un desagrable encontro cun parroquiano que se ofreceu a levala no seu Land Rover, chega por fin a Valdemuller e pode coñecer e abrazar a tía Estrela, que lle contará a súa vida na fraga e as razóns da súa misteriosa marcha da casa familiar para nunca máis regresar. Tía Estrela era unha 'filla da lúa', como tamén é a propia Mina e outra tía querida por ela, Olga, que foi a que a puxo sobre a pista do segredo familia que envolve a Estrela e sobre o seu agocho. Si, as tres eran fillas da lúa. Así llo explica á sobriña Tía Estrela:  "Valdemuller é un lugar fóra do común. Foino sempre... Podería falarche un ano enteiro das propiedades e dimensións deste val e non tería sequera empezado. Durante séculos foi para moitas como nosoutras un espazo de vida e pracer. Un ámbito fóra dese mundo que as condenaba e queimaba só por un motivo: por saber. Por seren mulleres co don". Valdemuller é o val onde habitan as sabias, aquelas que con desprezo foron alcumadas como bruxas. E gústanos pensar que en Valdemuller residiría tamén a nosa máis célebre sabía, dona Filomena Arias Armesto, a meiga de Torbeo, ao fin e ao cabo Valdemuller e Torbeo, as serras de Courel e a Moa están tan perto, as dúas a ollarse desde as alturas, co Sil cinguíndolle o van nos partes baixas das súas encontas. 

Si Ánxel Fole recreou nos seus contos e no seu teatro a figura mítica de Filomena, como a meiga de Toirán, alégranos que Xosé Antonio Neira Cruz escolla Quiroga e os lugares próximos da serra para situar Valdemuller, o espazo narrativo da súa novela.  Unha nova obra literaria onde o val e as montañas quiroguesas están presentes: Quiroga e Courel, un vasto territorio que xa pasou a formar parte do imaxinario literario de Galicia. E que con novelas como Valdemuller segue a agrandar a súa dimensión máxica. 

Xose Antonio Neira Cruz , o escritor compostelán, é licenciado en Filoloxía Italiana e profesor na Facultade de Xornalismo da Universidade de Santiago. Director da excelente revista de literatura infantil e xuvenil, Fadamorgana, é autor de libros moi do agrado dos lectores como As cousas claras, O armiño dorme ou A memoria das árbores.