MÁIS AIRE, MÁIS VENTO, MÁIS AUGA: MÁIS PAISAXE
Leva saudades o río [Sobre de Sonho e Tempo]
A min non me disgusta, outramente, ista vagorencia que amostra moita da nosa lírica. Penso eu que a cousa lle vén de lonxe. Está, máis ou menos, nos caraiteres xerás dela mesma. Vagorenta como a noite, coma o río, como a nebra. Cando as palabras, as verbas, as falas, parce que van e veñen, como teimando de atopar un rumbo no ar, e fican nun rosmando mansiñas.
De sempre me gustou esta lírica que é choiva, e brétema, e vento, sen definilas colores nin dibuxo preciso, onde as falas son sempre máis que simpres faltas de entendemento. Con misterio de rombar, zoar e fungar.
Dita eisí a cousa, cecais que se entenda ben... Que conserven moita da tremencia de cando están abrollando na ialma. Inda non son e xa son, inda non foron e inda son. Que señan moito máis que falas do secaño discurso de tódolos días. Agora si que aventuraría algo eu a que me empezades a entender. Poemas feitos de palabras lentorecidas.
E tamén me gustou, cuasemente dende os días de neno, a lírica de deixe antergo, con rosmar de barbañada ou zanfona, que conta quediño cando canta. Inxel e chea de antiga sabencia, máis ben arcaica que crásica, cuasemente... Pra leer de vagar, con voz esmorecida, engorde e paseniño. Que o seu galego garde saibo de esquencido latín.
Que, ó pensar no seu alleo xeito, non faga a un pensar en Madrid ou París, Roma ou Moscú, senón máis ben na Borgoña, a Provenza ou o Douro. Pero e lonxe de nós. E sendo esí tan arcaica, ben pode ser moi moderna. Mais sen boureos de "derradeiros berros". Con "receta" secular, como un plato que faga lamber os dedos... A tradición é cousa ben seria e máis seria que en ningures na poesía. Nin máis nin menos que unha segunda natureza. Non fará falla de decire que a ista lle chamamos galeguidade.
Non son moitos os que conservaron ista súa limpeza de orixe. Outros non foron pudientes de a conquerir. Conquerir, ben dito, endexamais se pode. É cousa, máis ben, de sentir e cultivar. Que conservaron a nosa famosa tradición trobadoresca. A min non me gustan tantos poetas e poetas que, inque escriban en galego, parcen escribir outramente, en fala allea.
E non foron moitos, istes derradeiros anos, os que apareceron con cruño. Imos decindo. O Celso Emilio Ferreiro, o Novoneyra, ou Díaz Castro... Máis ou menos.
Agora temos de engadir o nome de Ernesto Guerra da Cal. Iste seu segundo libro de trobas, Río de Sonho e Tempo, é máis fermoso e máis inspirado o que se di, que aquil primeiro Lua de Alén-Mar. Maís fondamente sentido e pensado. Tamén máis ricaz. Ten máis aire, máis vento, máis auga: máis paisaxe. E tamén máis pálpito. Ibamos decir que ten máis alma. Moitos silenzos pensalibres. E máis paisaxe, por dentro e por fóra. Está máis ateigado de relembros e saudades.
O autor recorda as montanas do Caurel, olladas dende o val do Queiroga, no "aire azul e mel que no leito do Sil se adormentaba".
Tamén eu recordo aquelas montanas do Caurel, olladas dende o val, cheas de neve rosada ou brillante coma se de azucre foran. Toda a veiga arrecendía a follax de loureiro e máis a frol das mimoseiras. Seriñas calmas cun resoar de campás na ialma. Isas campás rosaliás que endexamais esquencémo-los galegos.
Ás veces ten o seu verso un soar de danza antiga. Cecais que se acorde do arco da vella rebrilando sobor da campía lentorrecida e dos máxicos mansíos do Sil. Ou das pincheiras que deitan as súas escumas nas veredes valigotas cheas de espadanas.
Ceiba istas ledas cantigas pra crarexar o seu corazón de emigrado lonxe dos seus eidos. Mais de seguidiña a súa tristura de sempre, dil e nosa, dus e doutros. A lembranza da Galicia turra por il. Laios que son fondas saudades dun corazón maduro, cheo da sabencia de calados sofrires.
Xa o dixo o autorretraro do espello, tema dun dos seus máis orixinás poemas. Un e un, máis o herdo espritual que recibiu da súa avoencia. Á voltar dos moitos anos, párcese un ó pai ou ó avó moito máis do que podería sospeitar...
"Rosalía, visión en dous tempos", é un dos máis sentidos i expresivos poemas de todo o libro. Chega a noite, chega a nebra, chega a negra sombra. As de dentro chegan candia as de fóra. ¿Onde estás, Rosalía? Farrapos mouros, cabelos mouros, un ronsel mouro. Baixa a noite saloucando calados berros...
Libro pre volver a íl, á volta dunha tempada. As súas páxinas agarimosas ou doentes, turran do leitor. Dinlle moito que sempre presentiu ou albiscou. Con fermosa, grave i anterga voz. Rio de Sonho e Tempo, de Ernesto Gerra da Cal, no alén do mar.
Grial, 2, 1963. 218-220
Ánxel Fole
Compilado para Carrafolio Galego, de Claudio Rodríguez Fer
Prensa & Criación. A Nosa Terra. 1996
As fotografías de E.GdC, foron recollidas do blog: Pedras & Bichos: http://falbo.blogspot.com.es/
A min non me disgusta, outramente, ista vagorencia que amostra moita da nosa lírica. Penso eu que a cousa lle vén de lonxe. Está, máis ou menos, nos caraiteres xerás dela mesma. Vagorenta como a noite, coma o río, como a nebra. Cando as palabras, as verbas, as falas, parce que van e veñen, como teimando de atopar un rumbo no ar, e fican nun rosmando mansiñas.
De sempre me gustou esta lírica que é choiva, e brétema, e vento, sen definilas colores nin dibuxo preciso, onde as falas son sempre máis que simpres faltas de entendemento. Con misterio de rombar, zoar e fungar.
Dita eisí a cousa, cecais que se entenda ben... Que conserven moita da tremencia de cando están abrollando na ialma. Inda non son e xa son, inda non foron e inda son. Que señan moito máis que falas do secaño discurso de tódolos días. Agora si que aventuraría algo eu a que me empezades a entender. Poemas feitos de palabras lentorecidas.
E tamén me gustou, cuasemente dende os días de neno, a lírica de deixe antergo, con rosmar de barbañada ou zanfona, que conta quediño cando canta. Inxel e chea de antiga sabencia, máis ben arcaica que crásica, cuasemente... Pra leer de vagar, con voz esmorecida, engorde e paseniño. Que o seu galego garde saibo de esquencido latín.
Que, ó pensar no seu alleo xeito, non faga a un pensar en Madrid ou París, Roma ou Moscú, senón máis ben na Borgoña, a Provenza ou o Douro. Pero e lonxe de nós. E sendo esí tan arcaica, ben pode ser moi moderna. Mais sen boureos de "derradeiros berros". Con "receta" secular, como un plato que faga lamber os dedos... A tradición é cousa ben seria e máis seria que en ningures na poesía. Nin máis nin menos que unha segunda natureza. Non fará falla de decire que a ista lle chamamos galeguidade.
Non son moitos os que conservaron ista súa limpeza de orixe. Outros non foron pudientes de a conquerir. Conquerir, ben dito, endexamais se pode. É cousa, máis ben, de sentir e cultivar. Que conservaron a nosa famosa tradición trobadoresca. A min non me gustan tantos poetas e poetas que, inque escriban en galego, parcen escribir outramente, en fala allea.
E non foron moitos, istes derradeiros anos, os que apareceron con cruño. Imos decindo. O Celso Emilio Ferreiro, o Novoneyra, ou Díaz Castro... Máis ou menos.
Guerra da Cal con Lorca.
O autor recorda as montanas do Caurel, olladas dende o val do Queiroga, no "aire azul e mel que no leito do Sil se adormentaba".
Tamén eu recordo aquelas montanas do Caurel, olladas dende o val, cheas de neve rosada ou brillante coma se de azucre foran. Toda a veiga arrecendía a follax de loureiro e máis a frol das mimoseiras. Seriñas calmas cun resoar de campás na ialma. Isas campás rosaliás que endexamais esquencémo-los galegos.
Ás veces ten o seu verso un soar de danza antiga. Cecais que se acorde do arco da vella rebrilando sobor da campía lentorrecida e dos máxicos mansíos do Sil. Ou das pincheiras que deitan as súas escumas nas veredes valigotas cheas de espadanas.
Do Lor ao Sil
qué verdor de orvalho
no mes da abril!
Do Lor ao Sil
en
abril
que rumor
dun orvalhar
de aguas mil!
Ceiba istas ledas cantigas pra crarexar o seu corazón de emigrado lonxe dos seus eidos. Mais de seguidiña a súa tristura de sempre, dil e nosa, dus e doutros. A lembranza da Galicia turra por il. Laios que son fondas saudades dun corazón maduro, cheo da sabencia de calados sofrires.
Xa o dixo o autorretraro do espello, tema dun dos seus máis orixinás poemas. Un e un, máis o herdo espritual que recibiu da súa avoencia. Á voltar dos moitos anos, párcese un ó pai ou ó avó moito máis do que podería sospeitar...
Asomado á lus do espelho
vexo o meu rostro absoluto
alheo, distante e velho.
Tan vetusto, i anticuado
que me dá un inquietador
aspeito de antepasado.
Cunha fina nota de auto-ironía:
...de cuase quincuaxenario
mascarado de min mesmo
nun Antroido solitario.
Estamos sós!
Sós coa Névoa i a Noite.
Sós coa Morte!
Somentes unha estrela brila na tébrega.
Guerra da Cal, doctor honoris causa en Bahía (Brasil), 1959.
Libro pre volver a íl, á volta dunha tempada. As súas páxinas agarimosas ou doentes, turran do leitor. Dinlle moito que sempre presentiu ou albiscou. Con fermosa, grave i anterga voz. Rio de Sonho e Tempo, de Ernesto Gerra da Cal, no alén do mar.
Grial, 2, 1963. 218-220
Ánxel Fole
Compilado para Carrafolio Galego, de Claudio Rodríguez Fer
Prensa & Criación. A Nosa Terra. 1996
Comentarios