A SOMBRA DO MIÑATO NAS XESTAS (II)

Vilas literarias: Quiroga

A SOMBRA DO MIÑATO NAS XESTAS (II): un relato de Eduardo Moreiras

X.  Pérez Mondelo

Nunha anterior entrega sobre o relato “A sombra do miñato nas xestas”, que Eduardo Moreiras incrusta dentro do seu orixinal  libro Follas de vagar (1972), contabamos a historia de amor e morte de Odón, un dos últimos guerrilleiros da montaña galega. Diciamos que se trataba dun relato fragmentario que o autor nos vai narrando en distintos lugares do libro. No substancial, as andainas do protagonista masculino e os seus amores con Lucinda vánsenos contar de vez, dunha forma continua e acabada, así como a súa sorte última, agochado na súa cabana do monte, ferido e á espera da chegada dos gardas que ían na súa procura despois dun golpe fracasado no que participara o día anterior cos seus compañeiros, nunha das derradeiras accións do movemento guerrilleiro da posguerra.

“ Cando pola mañanciña chegou á casoupa da serra, sentouse no poio da porta, co fusil entre as pernas, e dispúxose a agardar. O vento abaneaba as ponlas dos castiñeiros. Xa sabía que estaba perdido".

Mais, unha vez que se pecha o relato, o lector fica intrigado pola propia sorte de Lucinda, a bela e sensual amante de Odón. Nada se nos dí sobre ela unha vez concluido o relato propiamente dito. Só máis adiante, de forma dispersa, noutras partes do libro, vaise desvelar o misterio. Por este motivo falamos do carácter fragmentario do relato, en canto que para coñecer tódalas claves sobre os seus protagonistas, habemos seguir lendo páxinas máis adiante. Só así poderemos completar o seu sentido último e coñecer realmente o destino dos protagonistas, a paixón e morte de Odón e Lucinda. A desta última, xa fóra do relato propiamente dito.

Coñecemos, daquela, a sorte do protagonista masculino. Mais, que foi da protagonista? Lucinda, a nosa dona Chatterley, a bela e arelante Lucinda, tamén vai morrer traxicamente. Rematado o relato, en páxinas posteriores, o autor vainos dar noticia desta fin tráxica. Se Lucinda entrara no relato desde anteriores páxinas do libro, vai saír do relato aínda viva, para que máis adiante, xa fóra do propio relato, nos sexa contada a súa sorte última. Ela seguira na súa procura do amor, na procura de acougo para o seu corpo de carne, na procura de auga que apagase a súa sede de desexo. Mais nunca atopará ese corazón amigo – agora Odón xa non estaba-, ese corazón que fixese agromar nela o seu ansiado corpo de soñares. Eran tempos suxos e violentos e alguén ía matar o seu corpo vivo e vibrante. Será vítima da súa propia entrega, da súa inocencia carnal, será de novo traizoada na súa inocencia sensual. Era un corazón libre que debía ser encadeado, unha ave que debía ser engaiolada, o seu canto ceibe calado brutalmente. Quizais, como unha Ofelia popular, ela mesmo escolleu o camiño das augas para se perder definitivamente entre as súas escumas brancas como a neve.

  “26 de agosto.- Quiroga-  Hoxe soupen, con tristura, a morte de Lucinda.  Afogou iste mes da sega, no río Soldón.  ¿ Ou foi asesinada?”

A derradeira imaxe que dela temos é a da súa alma por fin liberada:

   “ 19 de novembre.- Levitación.  A Lucinda rubía e voaba polo ceo, como as donas de Chagal, cun capariño no colo (…). Enfeitada, a crencha moura, como as donas de Chagal, cunha coroa de candeíñas mal axustada… Iba decindo que unha pomba de música apousaba no seu corazón.”

A Lucinda… os ollos da Lucinda. “O seu corpo era un gran corazón prisado”. Ela, como outras personaxes femininas inesquecibles de Eduardo Moreiras,  é o eco multiplicado da beleza da muller. O ideal da beleza e do desexo. Nelas o autor plasmou toda a complexidade da súa alma, toda a súa insondable fondura e toda a súa forza vital. A súa dignidade e o seu calado heroísmo. Elas son as fontes da vida, deusas terreais, fadas  fecundadoras da vida, decote a alimentar a eternidade. Son as mulleres do pobo, ás que decote cantou o poeta: Lucinda, Hortensia, Idalinda, Ana a condesiña de Vilamor … Luz. Símbolos eternos e esperanzados de Galicia.

Muller do pobo

Nos seus zocos préndese a erba

no seu peíto síntese latexar o lume,

e as longas trenzas so o pano vello

enrédanse ás silveiras.

Grosos beizos pra beber a vida
pra encher a faciana e chamar ó neno:
maus que cheiran a erba fresca,
a leite pura do luceiro da noite.

Cinguen a cintura espigas de centeo,
vai soia por un camiño
e as ondas do áer quentan, e estalan
froitos loiros no resprandor do día.

Hai un día por vir pra os homes novos.
A súa forza pare luz nista tristeza.
Véndoa vir, na primaveira eterna, 
sábese certo que non é inutil a vida.

Pétanlle no ventre pulos do océano.
No mundo enteiro outros irmáns unidos
chámanlle nai das noites meigas.
Ela o sabe e vóanlle polo peíto
cantigas de amor pra os fillos que agardan

(A realidade esencial/1955)

Debuxo: elblogdeacebedo.blogspot.com/
Pintura: Ofelia aldeana, de Juan Luis López García
Cadro: Sega, de Virxilio