QUIROGA E O CINE: UNHA CURTAMETRAXE DE MIGUEL CASTELO

Vilas literarias

Quiroga e o cine: unha curtametraxe de Miguel Castelo

 X. Pérez Mondelo

 As terras de Quiroga son un magnífico espazo natural, obxecto de recorrente consideración por parte de artistas de diferentes artes: a literatura, a pintura, o cine, a fotografía, a música.... Noutras entregas temos falado de Quiroga como un espazo literario belamente recreado en obras inesquecibles como Á lus do candil de Ánxel Fole, Primaveira no Lor de Eduardo Moreiras, Río de sonho e tempo de Ernesto Guerra da Cal ou nos Sonetos ao val de Quiroga de Manuel María, sen esquecermos a obra dos escritores actuais que seguen a ambientar as súas historias nos belos espazos da serra e do val. E mesmo temos falado noutras ocasións dos nosos pintores, dos vellos músicos, dos grandes fotógrafos. 

Mais, Quiroga tamén é un excelente escenario cinematográfico. Non é casual que dous dos directores pioneiros do cinema galego, Miguel Castelo e Chano Piñeiro, escollesen as súas xentes e as súas paisaxes como protagonistas e escenarios ideais para os seus filmes. No caso de Chano Piñeiro, recordamos que foi na aldea de Bustelo de Fisteus e no muíño de Soldón onde se grabaron algunhas das escenas máis representativas do seu mítico filme Sempre Xonxa. Unha experiencia inesquecible para os seus veciños, como inesquecible había ser a vivencia cinematográfica dos distintos actores e axudantes de rodaxe, todos e todas eles quirogueses, que participaron na película O Desexo, do director coruñés Miguel Castelo, autor doutra curtametraxe mítica do cinema galego: O pai de Migueliño, basada no emotivo relato de Castelao. Porén, no caso de O Desexo, a adaptación está feita en base a un conto do outro gran escritor rianxeiro, Rafael Dieste, o relato O vello que quería ver o tren, do seu libro Dos arquivos do trasno.

Se no caso de Chano Piñeiro foran o lugar de Bustelo e o muíño de Soldón os únicos escenarios dalgunhas das secuencias centrais da película, no caso da curtametraxe de Miguel Castelo a acción vai transcorrer en distintos lugares do val e da serra baixa: O Nocedo, Espandariz, A Ponte e A Rodela, a casa de Outeiro, A Ribeira, Sequeiros… ofrecendo unha fermosa perspectiva de toda a nosa contorna. Unha perspectiva non só paisaxística senón humana, pois como dixemos con anterioridade todo o elenco de actores e mesmo de axudantes na realización do filme, son mozos e mozas, nenos e persoas de idade de Quiroga, dos que agora, por non estendernos, só citaremos ao inolvidable Claudio A. Dacal, no papel de protagonista, ao encarnar a tenra figura do vello que quería ver o tren antes de morrer e que coa complicidade do neto convenceu a filla e xenro para facer unha longa viaxe en carro desde o lugar afastado da alta montaña onde vivían ata a estación do val para cumprir o seu ansiado antollo. Este é o argumento central da película: a narración desa viaxe para darlle cumprida conta ao vello do desexo longamente acariñado na soedade da serra. 

Unha experiencia cinematográfica merecedora de distintos premios en festivais nacionais e internacionais e da que todo o corpo técnico e actoral quirogués puido disfrutar na súa estrea no Centro Galego das Artes da Imaxe, a nosa filmoteca nacional, perante a presencia agradecida de dona Carmen Muñoz, a muller de Rafael Dieste. Unha estrea con gran éxito de crítica e público. 

A rodaxe da película realizouse durante o verán do ano 1994 e deixou unha fonda pegada na memoria dos seus protagonistas. Unha xoia, unha obra redonda, que perdurará tamén na memoria do val como perduran os versos e os relatos dos nosos poetas e narradores, as imaxes dos nosos pintores e dos nosos fotógrafos ou a música de intérpretes tan singulares como Felisa, a gaiteira de Bendilló, esoutra pioneira, Os Celtas de Paradaseca ou o Penelo, o noso máis querido gaiteiro. 

Música, literatura, cine... tantas artes subxugadas polo feitizo do val. 


© X.P. Mondelo. Fotografías da rodaxe de O desexo, de Miguel Castelo