XOGRARES DO SÉCULO XX

Xograres

Ediciones Júcar puxo en marcha a comezos da década de 1970 a colección Los Juglares coa intención de dar a coñecer a canción, entón, chamada protesta, logo de autor, cando aínda a censura cebábase sobre moitos dos nomes que ocupan agora as portadas duns libros descatalogados na maioría dos casos, papel de anciño ou de librería de vello. Papel escrito que, aínda pese ao seu evidente desgaste, sigo lendo de cando en vez para mergullarme nas augas claras ou escuras nas cancións que me achegan soños e realidades presentes en xeracións moi afastadas de, por exemplo, os anos en que saíron os primeiros discos de Bob Dylan, Jacques Brel, Joan Manuel Serrat ou Georges Brassens, os primeiros cantantes que apareceron na citada colección.

En recordo de Los Juglares, nomeo algúns dos libros que ocupan un lugar destacado nos anaqueles da miña biblioteca e son, a miúdo, motivo de consulta por moitas razóns nas que non falta, por suposto, o simple goce de ler a letra dunha canción escrita en principio nun idioma descoñecido, pero común á sensibilidade de quen a escoita ou a canta.

Descifrei o que dicían as cancións compostas e interpretadas por Jim Morrison, David Bowie, Frank Zappa, Jackson Brown, Leonard Cohen, Simon e Grafunkel, Kris Kristofferson e The Rolling Stones, entre outros, cando non eran no meu propio idioma as letras de tangos, corridos, blues, rock acedo californiano ou cancións de Daniel Viglietti ou Vinicius de Moraes, por citar un par de cantautores e poetas latinoamericanos.

A colección informoume sobre outros estilos musicais que se produciron ou producían fóra de España. Onde non chegaban os escasos e sesgados datos dos medios audiovisuales, estaban os libros que adiantaban ao lector no blues, o gay rock ou o rock acedo de California, por exemplo.

Con todo, nunca esquezo as cancións de xentes de España, sobre todo aquelas xurdidas coa década de 1960, algunhas xa esquecidos, outros desaparecidos para sempre, e unhas poucas aínda no candeeiro. De acordo que non están todos, pero tamén é verdade que constitúen un importante listado de voces que se poden escoitar con deleite en centos de grabaciones, algo que cando saíron os primeiros números de Los Juglares non se producía totalmente, por razóns evidentes da época que agora non vou recordar.

Pero, deixo de lado as batalliñas e volvo aos libros mencionados, desde o dedicado á Nova Canción en Castelán ata o de Joaquín Sabina. No medio aparecen xentes de Cataluña -a pionera na moderna canción de autor-, Andalucía, Madrid e Aragón. Todas as obras abordan moi ben nun pasado non moi afastado que nos fala nun idioma claro que se entende, polo que non pasa o tempo, pero que, á vez, achéganos sentimentos presentes como a alegría, a melancolía, a frustración, a morte, a inxustiza o amor... E o mellor que se pode facer para unha mellor comprensión de todas esas cancións, ademáis de aprender a cantalas, é ler a súas historias.

En fin, como dixo alguén, a canción ás veces é o mellor xeito de achegarse a unha sociedade pois a través dela faise presente todo aquilo que os tratados de historia non inclúen nas súas páxinas. Por iso entono unha vella canción que di: Pueblo de España, ponte a cantar. Pueblo que canta, no morirá.

Libros entre 1972 e 1998

1/ Jesús Ordovás, Bob Dylan.

2/ Jean Clouzet, Jacques Brel.

3/ Manuel Vázquez Montalbán, Joan Manuel Serrat.

4/ Ramón-Luis Chao (Ramon Chao a partir de la 2ª ed.), Georges Brassens.

5/ Alan Dister, The Beatles.

6/ Phillipe Bas-Rabérin, The Rolling Stones.

7/ Jesús Ordovás, Jimi Hendrix.

8/ Félix Luna, Atahualpa Yupanqui.

9/ Jean-Marie Leduc, Pink Floyd.

10/ Sergio Laguna, Leo Ferré.

11/ León Benarós (con prólogo de Ernesto Sábato), Eduardo Falú.

12/ Jean Clouzet, Boris Vian.

13/ Mario Benedetti, Daniel Viglieti.

14/ Josep Maria Espinàs, Pi de la Serra.

15/ Phillipe Bas-Rabérin, El blues moderno.

16/ Viale Moutinho, Jose Alfonso.

17/ Mariano Antolín Rato, Bob Dylan 2.

18/ Héctor Vázquez Azpiri, Víctor Manuel.

19/ Gaspar Fraga, Elvis Presley.

20/ Eduardo Haro Ibars, Gay rock.

21/ Agustín Sánchez Vidal, Simon & Garfunkel.

22/ Hervé Muller, Jim Morrison y los Doors.

23/ Jesús Ordovás, El rock ácido de California.

24/ Enrique Cerdán Tato, Ovidi Monllor.

25/ Alan Dister, El rock inglés.

26/ Jacques Vassal, Leonard Cohen.

27/ Álvaro Custodio, El corrido popular mexicano (su historia, sus temas, sus intérpretes).

28/ Antonio Cillero, Beatles 2.

29/ Álvaro Feito, Joan Báez.

30/ Armando Tejada Gómez, Horacio Guarany.

31, Galvarino Plaza, Victor Jara.

32/ Francisco López Barrios, La nueva canción en castellano (L. A. Aute, Pablo Guerrero, Julia León, Rosa León, Luis Pastor, Elisa Serna).

33/ Carlos Zubilaga (con prólogo de Jorge Luis Borges), Carlos Gardel.

34/ Patricio Manns, Violeta Parra.

35/ José-Carlos Mainer, Labordeta.

36/ Esteban Leivas, David Bowie.

37/ John Pidgeon, Eric Clapton.

38/ Alain Dister, Frank Zappa y The Mothers of Invention.

39/ Jorge Arnaiz, Los Who.

40/ Alicia Dujovne, María Elena Walsh.

41/ Jesús Ordovás, Bob Marley.

42/ George Tremlett, Rod Stewart.

43/ Álvaro Feito, Alan Stivell.

44/ Víctor Claudín, Sisa.

45/ Alberto Manzano, Jackson Browne.

46/ Danny Faux, Dylan 3.

47/ Ramón de España, Roxy Music.

48/ Fernando Márquez, Vainica doble.

49/ Sagrario Luna, The Jam.

50/ Ignacio de Juan, Stones 2.

51/ Jaume Pomar, Raimon.

52/ J. M. Plaza, Luis Eduardo Aute.

53/ Fernando González Lucini, Carlos Cano.

54/ Ignacio Q. Santander, Quilapayún.

55/ Javier de Juan, Jethro Tull.

57/ José Luis Álvarez, Miguel Ríos. ¿El rock que no termina?

58/ Danny Faux, Kris Kristofferson, por los Buenos tiempos. Retrato de un artista americano.

59/ Connie Berman, Linda Ronstadt.

60/ Judith Davis y Danny Faux, Queen.

61/ Javier Pérez de Albéniz, Bruce Springsteen.

62/ Paco Ignacio Taibo I, Agustín Lara.

63/ Danny Faux, Michael Jackson.

64/ Javier Barreiro, El tango.

65/ Álvaro Feito, Dire Straits.

66/ Carlos Toro, Charles Aznavour.

67/ Maurilio de Miguel, Joaquín Sabina.

68/ Daniel Tubau, Deep Purple.

69/ Mikel Barsa, The Kinks.

70/ Ramón de España, Buddy Holly.

71/ Marcos Ordóñez, Gato Pérez.

72/ Ángel Vivas, Javier Krahe.

73/ Luis Lapuente, Jery Lee Lewis.

74/ Vicente Escudero, Bob Dylan 4.

75 y 76/ José Luis Atienza Merino, Jacques Brel 2.

77/ Juan Mari Montes, Suzanne Vega.

78/ J. J. Medina, Queen 2. Freddie Mercury (1946-1991).

79/ Vicente Escudero, Phil Spector.

80/ Miguel Martínez y Vicente Escudero, Lennon.

81/ Vicente Escudero, Julián Cibrian y Miguel Martínez, Auge y caída de Michael Jackson.

82/ Vicente Escudero, Bob Dylan y la prensa española (1980-1993).

83/ Vicente Escudero, Eric Clapton 2.

84/ Vicente Escudero, Cher.

85/Vicente Escudero, Bob Dylan. Los discos.

86/ Vicente Escudero, Bob Dylan. Las canciones.

87/ Vicente Escudero, Bob Dylan. Las palabras.

88/ Bob Dylan, Tarántula.

89/ Andrés López Martínez y Vicente Escudero, John Lennon 2.

92/ Carlos Zanón, Bee Gees. La importancia de ser un grupo pop.

93/ Juan Martí Montes, Elton John.