A MEMORIA DAQUEL TEMPO

 

O cantar dos músicos errantes, novo libro de Xulio Valcárcel

  Na miña dobre condición de músico de vello e escritor, non podo por menos que felicitarme pola aparición deste novo libro de Xulio L. Valcárcel (autor moi vencellado a estas terras, como ben sinalou X. P. Mondelo no seu día), O cantar dos músicos errantes.  

    Como músico, felicítome porque se trata dun libro que recolle, gaba e restitúe a memoria de moitos daqueles músicos anónimos que, con maior ou menor “afinación”, mantiveron viva a chama da nosa tradición musical (e mesmo  importaron outras) naquela España en branco en negro do século pasado, na que transcorreu a infancia do autor e a de moitos de nós, ou dos nosos devanceiros.  Músicos como O Penelo de San Pedro, O Terratrás de Torbeo (que eu lembro, xa de vello, tocando marchas militares co punteiro, polas rúa, nas noites de verán), Os Celtas de Paradaseca, Os Padernes de Courel, a gaiteira e pioneira Felisa de Bendilló,  Os Trintas de Trives (que chegaron a tocar na coroación de Alfonso XIII), Os Trabazos de Caldelas, ou, xa máis adiante, cando a sociedade comezaba a mudar, nos tempos da minifalda e o Seiscentos, conxuntos como Los Truenos de Quiroga ou Los Ekos de San Clodio, desfilan polas páxinas deste libro conformando un amplo mosaico do que foi a música en Galicia naquel tempo, e máis particularmente na nosa contorna. 

    Pero, se como músico me congratulo pola publicación deste libro, como escritor (ou mesmo simplemente como lector) a miña ledicia non pode ser menor, pois estamos ante un  libro singular, un libro que mestura realidade e ficción unha sorte de “novela somerxida”, como cualificou Claudio Magris a súa obra O Danubio), un libro que vai máis aló da temática estritamente musical para cicelar un atinado e exhaustivo retrato, ás veces case que antropolóxico (incluídas algunhas historias peculiares, non exentas de comicidade), daquel tempo, daquel mundo que se foi logo baleirando coa emigración e hoxe agonía, pasto do desleixo e o silencio.

    Di Antón Avilés de Taramancos (poeta moi querido do autor) nun dos seus poemas: 

Non hai regreso, avoa,
nunca 
regresa o mesmo home
ao mesmo sitio.  

     E é certo. Non hai regreso posible, nunca volve o mesmo home ao mesmo sitio. Pero este libro permitinos dalgún xeito retornar (ao contrario do protagonista do libro, que parte coa chave da casa baldeira sen saber se algún día volverá) para revivir, aínda que sexa coa imaxinación, a memoria daquel tempo, daquel mundo  que nos nutriu e nos segue nutrindo como pobo (aínda que ás veces o ignoremos). Memoria seminal do que fomos ou soñamos ser, que esta obra contribúe a rescatar e preservar para ás futuras xeracións. 

Manuel Blanco, músico e escritor 

Fotografía de O Terratrás na pista de San Clodio, feita por © Antonio Vidal